Дорсопатия дегеніміз не және дәрігер осындай диагноз қойған жағдайда не істеу керек?

Қазіргі әлемде арқа ауыруымен кем дегенде бір рет әр адам бетпе-бет келеді.

Дорсопатия (лат. dorsum «арқа» + көне грек. πάθος «ауру») – бұл сүйек-бұлшықет жүйесі мен дәнекер тінінің ауруларының тобы, олардың негізгі көрінісі – арқа немесе мойын ауруы, кейде аяқ-қолдарға, бас пен денеге таралуы мүмкін. Атап айтқанда, дорсопатияға омыртқаның остеохондрозы жатады.

«Дорсопатия» диагнозы РФ-да ресми түрде аурулардың халықаралық классификациясына (МКБ-10) енгізілген.

Дорсопатияның даму себептері

Қазіргі адамның қозғалыс белсенділігіне байланысты және дорсопатияның дамуына ықпал ететін негізгі факторлар:

• барлық жерде гаджеттерді пайдалану және еңбектің жоғары автоматтандырылуы, бұл физикалық жүктемені азайтып, тірек-қимыл аппаратына түсетін табиғи жүктемені төмендетеді;
• автокөліктер мен қоғамдық көліктерді жиі пайдалану, бұлшық еттердің белсенді жиырылуын азайтады;
• артық дене салмағы, ол омыртқаға тікелей гравитациялық әсер етеді;
• жұмыста ұзақ уақыт бір қалыпта отыру және статикалық жүктемелер;
• жоғары психоэмоционалдық кернеу, өткір немесе созылмалы күйзеліс әсерлері, бұлшықет-тонусының бұзылуы мен қозғалыс стереотипінің өзгеруіне ықпал етеді.

Дорсопатияның негізгі белгілері:

• арқаның әртүрлі бөліктерінде ауырсыну (кеуде, мойын, бел)
• омыртқаның қозғалысының уақытша шектелуі

Дорсопатияның түрлері

Дорсопатия ауырсынудың орналасуына қарай бірнеше түрге бөлінеді:

Цервикалгия (cervicalgia; цервик- + көне грек. algos – ауырсыну) немесе мойын омыртқасының дорсопатиясы – мойын омыртқаларында ауырсыну сезімі. Ауырсыну бастың немесе қолдың аймағына таралуы мүмкін.

Торакалгия (thoracalgia; торак- + көне грек. algos – ауырсыну) немесе кеуде омыртқасының дорсопатиясы – кеуде омыртқасында ауырсынудың пайда болуы.

Люмбалгия (lumbalgia; люмб- + көне грек. algos – ауырсыну) немесе бел омыртқасының дорсопатиясы – бел мен сегізкөз аймағындағы ауырсыну. Ауырсыну шапқа және аяққа таралуы мүмкін.

Неліктен ауырсыну пайда болады?

Ауырсынудың, соның ішінде дорсопатия кезінде, пайда болуына адамның жүйке жүйесінің әртүрлі құрылымдары қатысады, олардың өзара әрекеттесуі молекулалық деңгейде жүреді. Дорсопатия кезінде жергілікті тіндердің зақымдануы орын алады, бұл зақымдалған жерде жүйке жасушаларының сезімтал рецепторларымен әрекеттесетін және ауырсыну сезімін тудыратын биологиялық белсенді заттардың көп мөлшерде бөлінуіне әкеледі.

Ағза ауырсынумен өзі күресе алады, арнайы рецепторлармен әрекеттесетін және ауырсыну импульстарын басуға қабілетті биологиялық белсенді заттарды өндіру арқылы.

Егер адам ауырсынуды өз бетінше жеңе алмаса және ауырсыну сезімі тым күшті болса, міндетті түрде невролог маманға жүгіну қажет.

Неврологтардың сауалнамасына сәйкес*, дорсопатия кезінде ең жиі тағайындалатын дәрілік заттар ауырсынуды басатын препараттар – стероидты емес қабынуға қарсы дәрілер (ҚҚСД) болып табылады.

Алайда, тәжірибе көрсеткендей, ҚҚСД қолдану әрдайым ауырсынуды толық баса алмайды. Көп жағдайда ауырсыну сақталып, созылмалы түрге айналады. Сол сауалнама нәтижелеріне сәйкес, дәрігерлердің 39%-ы дорсопатиясы бар науқастарда жүргізілетін терапия әрдайым тиімді емес деп санайды.

Осыған байланысты дәрігерлер ауырсынуды барынша тиімді басу жолдарын іздейді және қосымша ауырсынуды басатын дәрілерді, яғни ко-анальгетиктерді қолданады.**.

Олардың ішінде табиғи заттар – нуклеотидтер, мысалы, уридинмонофосфат ерекше орын алады.

*«Доктор на работе» зерттеу деректері, 2020
**Профессор Амелин А.В. «Дорсопатияны емдеудегі заманауи ко-анальгетиктер» сарапшылар кеңесі аясындағы дәрісі