Дәрігер «дорсопатия» диагнозын қойғаннан кейін көбінесе не тағайындайды?

Бүгінгі таңда дәрілік және дәрілік емес (ЛФК, массаж және т.б.) емдеу әдістері бөлінеді, алайда дәрігердің басты міндеті әрқашан науқасты ауырсынудан толықтай арылту болып табылады. Дәрілік препараттар ауырсынуды тудыратын заттардың өндірісін басу арқылы ауырсынуды азайтуға қабілетті, әрі әрбір ауырсынуды басатын дәрілер тобының өз әсер ету нүктесі, өз заты, өз рецепторы («кілт») бар, оған олар ықпал етеді.

Мысалы, дорсопатия кезінде ең жиі тағайындалатын дәрілер – стероидты емес қабынуға қарсы препараттар (СЕҚҚП) ауырсынуды басу үшін простагландин Е2 сияқты биологиялық заттың өндірісін бұғаттайды. Осылайша, СЕҚҚП ауырсынуды басудың тек бір ғана механизміне әсер етеді, бірақ ауырсынудың басқа молекулалық механизмдеріне ықпал етпейді. Дәл осы себепті дәрігерлердің 51%-ы* СЕҚҚП терапиясының жеткіліксіз тиімділігі, ауырсынуды басудың басқа механизмдеріне әсер ететін дәрілердің тағайындалмауымен байланысты деп санайды.

Осыған байланысты дәрігерлер ауырсынуға қарсы әсерді барынша күшейтудің жолдарын іздейді және ко-анальгетиктер** деп аталатын басқа ауырсынуды басатын құралдарды пайдаланады.

Белгілі ко-анальгетиктердің қатарына жоғары дозадағы В тобының дәрумендері жатады. Жақында невролог дәрігерлердің клиникалық тәжірибесіне ауырсынуды басатын қасиеттері бар перспективті жаңа заттар класы – нуклеотидтер енді.

Нуклеотидтер дегеніміз не және олар неге дорсопатияларда қолданылады?

Бірнеше жыл бұрын организмдегі өте маңызды молекулалық жүйе ашылды, ол әртүрлі биологиялық процестерге, соның ішінде ауырсыну мен ауырсынуға қарсы сезімнің қалыптасуына белсенді қатысады. Бұл жүйе пуринергиялық деп аталады.

Бұл жүйенің маңызды биологиялық молекулалары нуклеотидтер болып табылады – соңғы жылдардағы зерттеулер кейбір нуклеотидтер мен олардың туындылары қабыну реакцияларына және ауырсынуға қатысатын биологиялық белсенді заттардың, цитокиндердің синтезіне әсер ете алатынын көрсетті.

Осындай нуклеотидтердің бірі – уридин және оның туындысы уридинмонофосфат (УМФ). УМФ ауырсыну сигналын тікелей басуға қабілетті, ол сезімтал жүйке жасушаларының бетінде орналасқан арнайы пуринергиялық рецепторлармен әрекеттеседі. Сонымен қатар, УМФ ауырсынуды тудыратын қабынуға қарсы цитокиндердің өндірісін төмендетіп, қабынуға қарсы цитокиндердің түзілуін белсендіреді, осылайша ауырсынуды басқа молекулалық деңгейде тежейді.

Сонымен қатар, УМФ жүйке тініндегі метаболикалық процестерді қолдау және жүйкелердің миелин қабықтарын қалыптастыру үшін қажет маңызды нуклеотидтердің бірі болып табылады (миелиннің негізгі қызметі – жүйке импульсін жылдам өткізу). УМФ жүйке тінін зақымданудан қорғау және зақымдалған жүйке тінін қалпына келтіру процестеріне белсенді қатысады.

Маңызды атап өту керек, УМФ тірі табиғатта әмбебап маңызға ие және жануарлар мен өсімдіктер тіндерінің барлығында кездеседі, бірақ жүйке жасушалары уридинмонофосфатты өздігінен синтездей алмайды. Жүйке жасушаларын уридинмонофосфатпен қамтамасыз ету қан ағымы арқылы басқа жасушалардан, сондай-ақ құрамында уридин-5-монофосфат бар тағам мен қоспалар арқылы жүзеге асады.

Қазіргі зерттеулер уридинмонофосфатты қолдану жедел және созылмалы ауырсынуды кешенді емдеудің перспективті бағыттарының бірі екенін көрсетті.

*«Доктор на работе» зерттеу деректері, 2020
**Профессор Амелин А.В. «Дорсопатияны емдеудегі заманауи ко-анальгетиктер» сарапшылар кеңесі аясындағы дәрісі